Organem samorządowym wydającym decyzję o warunkach zabudowy jest wójt (burmistrz, prezydent miasta). W praktyce w jego imieniu decyzję wydaje odpowiednia komórka w urzędzie gminy. Najczęściej jest to wydział architektury, urbanistyki, geodezji albo planowania przestrzennego. Decyzja o warunkach zabudowy jest wydawana w sytuacji, gdy na terenie lokalizacji działki nie ma uchwalonego lub obowiązującego miejscowego planu albo gdy działka nie jest nim objęta. Istotne jest to, że o wydanie takiej decyzji może się ubiegać zarówno właściciel działki, jak i osoba niemająca jeszcze prawa własności, ale np. zainteresowana kupnem ziemi. Z punktu widzenia swobody inwestycyjnej decyzja o warunkach zabudowy jest korzystniejsza od miejscowego planu, ponieważ charakteryzuje się mniejszą restrykcyjnością w wyznaczaniu dopuszczalnych ram przyszłej zabudowy. Oznacza to, że na jednym obszarze mogą być budowane obiekty o różnych parametrach, co ułatwia inwestorowi wybór projektu. Kolejnym plusem jest możliwość wystąpienia o zmianę warunków zabudowy. Przykładowo: jeśli inwestor zakupi działkę posiadającą decyzję o warunkach zabudowy, ale zawarte w niej ustalenia nie odpowiadają jego planom inwestycyjnym, może złożyć wniosek o ponowne wydanie decyzji. Ważną informacją jest również to, że od każdej decyzji inwestor może się odwołać w ciągu 14 dni. Minusem WZ jest często długie oczekiwanie na wydanie tego dokumentu. Wprawdzie organ administracyjny jest zobligowany do wydania go w ustawowym terminie, ale w praktyce urzędy doszukują się braków formalnych i w rezultacie ulega on przesunięciu. Należy pamiętać, że decyzja o warunkach zabudowy ma określony termin ważności ustalony przez organ, który ją wydał, lub wyznaczony przez datę wejścia w życie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
